Ogromna wiÄ™kszość papug gniazduje w dziuplach nie wyÅ›cielajÄ…c ich miÄ™kkim materiaÅ‚em, jak to robiÄ… np. sikory. Tylko nieliczne gatunki papug budujÄ… gniazda, najbardziej znanymi sÄ… amerykaÅ„skie mniszki (Mylopsitta) i pięć spoÅ›ród żyjÄ…cych w Afryce dziewiÄ™ciu gatunków nierozÅ‚Ä…czek (Agapornis). 

Nierozłączki budujące gniazda wykorzystują wszelkie możliwości: dziuple, gniazda jaskółek, wróbli towarzyskich i wikłaczy, półki skalne, a także wszelkie możliwe do zasiedlenia pomieszczenia w zabudowaniach. Dziuple są przez nie wyścielane gałązkami, korą, trawą i liśćmi.

Najlepiej znana nierozÅ‚Ä…czka czerwonoczelna (A. roseicollis) buduje w dziupli gniazdo otwarte, tylko niekiedy budka lÄ™gowa wypeÅ‚niona jest caÅ‚kowicie. Cztery gatunki: nierozÅ‚Ä…czka czarno-gÅ‚owa (A.personatus), Fischera (A.fis-cheri), czarnolica (A.nigrigenis) i niassa (A.lilianae) wypeÅ‚niajÄ… pomieszczenia lÄ™gowe caÅ‚kowicie. 

Podobny sposób gniazdowania tych czterech gatunków, terytorium występowania oraz stwierdzenie krzyżowania się w przyrodzie A.fischeri x A.personatus spowodował w latach sześćdziesiątych podejrzenie, że może tu chodzić o jeden gatunek z różnie ubarwionymi czterema podgatunkami. Ostatnio wykonane badania genetyczne zdają się to potwierdzać i uważa się, że rodzaj Agapornis składa się z czterech prymitywnych gatunków: taranta, canus, pulla-rius i swidernianus oraz dwóch rozwiniętych: roseicollis i personatus.

Pozostałe cztery gatunki nierozłączek wykazują typowe dla papug terytorialne zachowania lęgowe i wykorzystując do lęgów dziuple - jak nierozłączka górska (A.taranta) i siwogłowa (A.canus) lub w przypadku nierozłączki czerwono-głowej (A.pullarius) i liberyjskiej (A.swi-dernianus) wygrzebując nory w termitierach. Nie budują w nich jednak gniazd.

U papug widoczne jest, że budowanie gniazd służy im do stworzenia możliwości gniazdowania w koloniach, zarówno mniszki budują bowiem z gałęzi gniazda towarzyskie zasiedlane w od-dzielnych komorach przez wiele par, jak i chętnie gniazduje w koloniach wspomnianych pięć gatunków nierozłączek. Stwarza im to możliwość zajęcia przez wiele par miejsc gniazdowych, które byłyby zbyt duże dla jednej pary.

W Polsce oprócz popularnych nierozłączek czerwonoczelnych i czarnogłowych oraz rzadszych Fischera pojawiają się już i inne, rzadsze gatunki dotychczas nie rozmnażane u nas, a utrzymywane w hodowlach dzięki rozmnażaniu ich przez zachodnioeuropejskich hodowców. Kilka lat temu dostępne były importowane nierozłączki czerwonogłowe, które niestety nie pozostały w kraju. Ja sam cieszę się z rozmnożenia nierozłączek górskich oraz posiadania pary nierozłączek siwogłowych, które także mam nadzieję rozmnożyć.

Jerzy BÅ‚aszczyk

Artykuł został również opublikowany w nr 9/1999 (październik) miesięcznika "Fauna&Flora".