W wielu kręgach hodowców papug istnieje pogląd, że Nimphicus hollandicus należy rozmnażać w parach. Takie przekonanie tylko częściowo znajduje swoje uzasadnienie. Pierwszy powodem do przyjęcia tej metody hodowli jest racjonalny chów. Jest to szczególnie ważne przy prowadzeniu czystych linii hodowlanych i utrwalaniu nowych mutacji barwnych. Drugą racją jest biologia konkretnego gatunku. Są papugi, które przez całe swoje życie, żyją wyłącznie w parach, jednak występują też takie, które preferują życie w stadzie z okresem lęgowym włącznie. Dokładne zapoznanie się z biologią danego gatunku umożliwia podejmowanie prób hodowli w grupach jednogatunkowych. Moje doświadczenie w obcowaniu z papugami skłania mnie do pełnego aprobowania i polecania systemu stadnego, a omawiamy w tym artykule przykład nimfy, pokazuje jakie przynosi on w praktyce korzyści.

Biologia

Gatunek nimfa (Nimphicus hollandicus) swoim zasięgiem obejmuje całą Australię, z wyjątkiem wybrzeży. Jest to ptak o dużym stopniu migracji. Liczące nawet kilkaset sztuk stada nimf oddają się dalekim przelotom w poszukiwaniu pokarmu. Na pokarm składają się głównie nasiona traw i różne owoce. Ornitolodzy twierdzą, że populacje z północy są koczownicze, a te z południa wędrują na wielkie odległości. Po nastaniu pory deszczowej papugi rozpoczynają swoje lęgi. Zazwyczaj gniazdują w dziuplach drzew, gdzie samice składają 4-8 jaj. Wysiadywanie jaj jest podzielone na obojga partnerów. Samica wysiaduje w nocy, a samiec w dzień. Młode są karmione przez parę rodzicielską i opuszczają gniazdo po ok. 4 tygodniach życia.

Pomieszczenia hodowlane

Dla nimf budujemy wolierę zewnętrzną z wydzieloną częścią zadaszoną o pełnych ścianach bocznych. Można uznać, że ok. 1,2 m2 woliery przy jej wysokości 2m. w zupełności wystarczą na jedną parę hodowlaną. Grzędki w części zadaszonej staramy się umieścić wyżej, aby zachęcić papugi do nocowania w tym przytulniejszym i cieplejszym miejscu ptaszarni. Możemy również dodatkowo zamocować drewniane siodełka, takie jak są stosowane w gołębnikach. Na okres zimowy wolierę osłaniamy folia, aby uchronić ptaki przed wiatrami i śnieżycami.

Dobór ptaków do hodowli

Jako początkujący hodowca papug kupowałem dorosłe pary, chcąc jak najszybciej uzyskać potomstwo. Niestety takie zakupy, często kończyły się niepowodzeniami. Nimfa jest szczególnie wrażliwa na zmianę miejsca. Pary, które niegdyś gniazdowały w nowym otoczeniu często popadają w różne dewiacje: nie karmią młodych itp. Dlatego chcąc mieć silne i zdrowe pod względem psychicznym stado nimf musimy zaopatrzyć się w ptaki młode. Najlepiej, jeżeli zakupimy papugi od różnych hodowców. Wtedy nimfy mogą swobodnie dobierać się w pary. Ilość sztuk może być większa niż powinna przypadać na kubaturę naszej woliery. Pozwoli to hodowcy na wykonanie w przyszłości selekcji ptaków. Przy zakupie i ocenie papug, szczególną uwagę zwracamy na czubek nimfy. Jego marny wygląd, mała wielkość i charakterystyczna tzw. łysinka z tyłu świadczy o wadzie w upierzeniu. Kupujący nie może ignorować tego mankamentu, gdyż ta ma tendencję do wzrostu. Para posiadająca takie defekty urody może wydawać potomstwo zupełnie pozbawione piór na głowie.
Kolejną ważną sprawą jest wiek w jakim dopuszczamy ptaki do lęgów. W naszej literaturze fachowej w przeciwieństwie do zagranicznej mówi się o wieku 1,5-2 lata. Osobiście uważam, że wystarczy ok. 1 roku. Czyli nimfy urodzone wiosną mogą gniazdować o tej samej porze w roku następnym. Jednak pozwalamy im wyprowadzić jeden maksymalnie dwa lęgi.

Obsadzanie woliery

Decydując się na zakup młodych ptaków do zasiedlenia woliery, dokonujemy tego od późnych miesięcy wiosennych, aż do końca lata. Nimfy mają wtedy dużo czasu na spierzenie się, dokładne zapoznanie ze swoim pomieszczeniem i ustalenie hierarchii w stadzie. Nabywając ptaki starsze możemy umieścić je w ptaszarni z końcem kwietnia - początkiem maja.

Prowadzenie lęgów

Nimfy nie są wybredne jeżeli chodzi o miejsce gniazdowania. Można im podkładać budki poziome lub wertykalne. W mojej hodowli stosuję te pionowe o wymiarach: 25x25x40cm (dł,szer,wys) z otworem wejściowym o średnicy 9 cm. Wskazane jest aby domki miały profilowane dna i boczne drzwiczki do kontroli lęgów. Jeżeli nasze stadko składa się z ptaków rocznych, które zimowały już w wolierze to budki zawieszamy w końcu kwietnia, oczywiście w części zadaszonej.
Zajęcia budki najpierw dokonuje samiec, który sprawdza wnętrze i po akceptacji zwabia donośnym gwizdem swoją partnerkę. Potem następuje parzenie się ptaków. Przeważnie odbywa się ono rano i wieczorem. W tym czasie samica coraz dłużej przebywa w gnieździe przygotowując się do złożenia jaj. Okres, jaki musi upłynąć od momentu wstawienia bud lęgowych, aż do czasu kiedy pojawią się pierwsze jaja może być bardzo różny.
Zależy to od zgrania pary, doświadczenia samicy i wielu innych czasem nieznanych przyczyn. W mojej praktyce hodowlanej miałem takie przypadki, że pierwiastki (samice, które nie miały jeszcze potomstwa) znosiły swoje pierwsze jajko nawet w tydzień po przygotowaniu miejsc lęgowych.
Nimfy są dosyć podatne na zaparcia jaj. Ptaki z wolier są silne i dobrze wylatane dlatego samice nie powinny mieć kłopotu ze spustami (określenie na znoszenie jaj). Profilaktycznie przed lęgami podajemy rozpuszczone wapno.
Jeśli składanie jaj przebiega bez problemów, to co drugi dzień przybywa w budce jedno jajo, w sumie ok. 5-7 szt. Starsze samice znoszą nawet 9 jaj. Zazwyczaj po złożeniu trzeciego jaja następuje pilne wysiadywanie przez oboje partnerów.
Niekiedy samica siada po zniesieniu pierwszego jajka. Istnieje wtedy obawa, że po wylęgnięciu się 3-4 młodych zmęczone długim wysiadywaniem papugi zejdą z reszty jajek zaziębiając ostatnie sztuki przychówku. Dlatego chcąc uniknąć strat przy wylęgu, możemy zabrać trzy pierwsze jaja i podłożyć sztuczne. Po złożeniu czwartego jaja wkładamy z powrotem trzy pozostałe. Dzięki temu większa część piskląt wylęga się w jednakowym czasie. Możemy również, jeżeli nie zależy nam na ustaleniu pochodzenia młodych nimf, jaja podkładać innym parom o mniej licznych lęgach. Klucie się pierwszych piskląt następuje po 18 dniach inkubacji. Młode są karmione przez całą parę. Nimfy są bardzo troskliwymi rodzicami i hodowca nie powinien mieć problemów z odchowaniem młodych, W okresie lęgów koniecznie należy podawać karmę miękką (gotowane jajo kurze, kasza kukurydziana i gotowany ryż), a także tartą marchew i jabłko. Pokarm jajeczny podajemy dwa razy dziennie rano i wieczorem. Nimfy chętnie przyjmują skiełkowaną pszenicę i owies, dlatego nie może zabraknąć tej karmy. Z zielonek stosujemy mniszek lekarski, rdest ptasi i kłosy babki zwyczajnej . Do wody pitnej możemy dodawać sok z pomidorów. Gdy w gnieździe znajduje się większa ilość młodych budki lęgowe trzeba posprzątać i wymienić ściółkę. Obrączkowanie piskląt przeprowadza się w wieku ok. 7 dni obrączkami nr 5,5.
Młode nimfy opuszczają stopniowo swoje budki po ok. czterech tygodniach i są dalej dokarmiane przez swojego ojca , dlatego nie spieszymy się z przeniesienia młodzieży do innego pomieszczenia.
Jednak wskazane jest, żeby to zrobić gdy nimfy osiągną wiek ośmiu tygodni. Gdyż mogą zbytnio dokuczać swoim ojcom prosząc ich o pokarm.

Wnioski

Stado nimf może być trzymane w wolierze zewnętrznej przez cały rok, nie trzeba ich przenosić do ogrzewanych pomieszczeń na okres zimowy

Trzymanie nimf systemem stadnym pozwala hodowcy zaoszczędzić sporo czasu i zmniejszyć koszty hodowli.

Poprawnie dobrana grupa hodowlana może razem gniazdować przez wiele sezonów i wydać dużo wartościowego potomstwa.

Robert P. Sobecki

Artykuł został opublikowany w nr 8/1999 (wrzesień) miesięcznika "Fauna&Flora".